អ្វីទៅជាសង្គ្រាមពាណិជ្ជកម្ម (Trade War)?
ប្រសិនជាអ្នកបានតាមដានព័ត៌មានជាប្រចាំ អ្នកប្រាកដជាឮ និងអានអត្ថបទសារព័ត៌មានជាច្រើនចុះផ្សាយអំពីសង្គ្រាមពាណិជ្ជកម្ម (Trade War)។ ប៉ុន្តែសម្រាប់អ្នកដែលមិនធ្លាប់ឮ រឺអានពត៌មានដែលទាក់ទងទាំងនេះ អ្នកប្រហែលជាឆ្ងល់ថា សង្គ្រាមពាណិជ្ជកម្ម (Trade War) ជាអ្វី?
សង្គ្រាមពាណិជ្ជកម្ម (Trade War) គឺជាភាពមិនចុះសម្រុងគ្នា តាមរយៈការតម្លើងពន្ធគយដាក់គ្នាទៅវិញទៅមក (tariff) ឬម្យ៉ាងទៀត គឺការកំណត់បរិមាណទំនិញនាំចូល (quota restriction) ដាក់គ្នាទៅវិញទៅមក។ គោលបំណងនៅក្នុងការបង្កើតសង្គ្រាមពាណិជ្ជកម្ម (Trade War) អាចមានច្រើនហេតុផលផ្សេងៗគ្នា ដោយក្នុងនោះភាគច្រើនវាកើតឡើងដោយសារតែប្រទេសមួយមានគោលបំណងកាត់បន្ថយការនាំចូលទំនិញពីប្រទេសណាមួយក្រោមហេតុផលនយោបាយ ឬហេតុផលនៃផលចំណេញខាងផ្នែកសេដ្ឋកិច្ច ហើយប្រទេសមួយទៀតបានតបត វិញដោយមធ្យោបាយនេះដែរ។ក្នុងទិដ្ឋភាពសេដ្ឋកិច្ច គេអាចហៅភាសានេះថា ជាគោលនយោបាយការពារខ្លួននិយម (extreme protectionism)។ ខុសពីសង្គ្រាមផ្សេងៗ ដែលចុងក្រោយមានអ្នកចាញ់និងអ្នកឈ្នះ។
នៅក្នុងសង្គ្រាមពាណិជ្ជកម្ម (Trade War) អ្នកសេដ្ឋវិទូជាច្រើនជឿថានឹងពុំមាននរណាម្នាក់ឈ្នះនោះទេ ពោលគឺភាគីទាំងសងខាងសុទ្ធតែជាអ្នកចាញ់ទាំងអស់។ ជាទូទៅ ការតម្លើងពន្ធ ឬការការពារនិយម ត្រូវបានបង្កើតឡើងដើម្បីការពារវិស័យអ្វីមួយនៅក្នុងស្រុក ដើម្បីតទល់នឹងការនាំចូលរបស់បរទេសទាក់ទិននឹងវិស័យនោះ។ ឧទាហរណ៍ ប្រទេស “ក” ធ្វើការតម្លើងពន្ធទៅលើការនាំចូលផ្លែស្វាយពី “ខ” ដើម្បីការពារដល់ផលិតផលផ្លែស្វាយក្នុងស្រុករបស់ខ្លួន ជួយឱ្យស្វាយរបស់ខ្លួនចរាចរណ៍បានល្អនៅក្នុងទីផ្សារ។ យុទ្ធសាស្ត្រការពារនិយមបែបនេះអាចជួយឱ្យវិស័យក្នុងស្រុករីកចម្រើនបានល្អ ជាពិសេសនៅក្នុងវ័យដែលវិស័យនោះទើបតែចាប់កំណើតដំបូង។ ផ្ទុយទៅវិញ ប្រសិនជាការការពារនិយម រឺការតម្លើងពន្ធនេះត្រូវបានគេដំណើរការនៅក្នុងកម្រិតខ្ពស់ណាមួយប្រឆាំងនឹងប្រទេសមួយទៀត ជាលទ្ធផលវានឹងធ្វើឱ្យកើតទៅជាការប្រណាំងប្រជែងកម្រិតពន្ធគយ ដាក់គ្នាទៅវិញទៅមកមិនចេះចប់មិនចេះហើយ។
សង្គ្រាមក្ដៅគគុករវាងចិន និងសហរដ្ឋអាមេរិក ក្នុងពេលបច្ចុប្បន្ននេះ សង្គ្រាមពាណិជ្ជកម្ម (Trade War)ដែលកំពុងតែកើតឡើង និងបង្កើតជាការព្រួយបារម្ភមួយដល់សេដ្ឋកិច្ចពិភពលោកដែរនោះ គឺសង្គ្រាមពាណិជ្ជកម្ម (Trade War)រវាងសហរដ្ឋអាមេរិច និងប្រទេសចិន។ សង្គ្រាមពាណិជ្ជកម្ម (Trade War) រវាងចិន និងអាមេរិច បានចាប់ផ្ដើមលេចឡើងដំបូងតាំងពីយុទ្ធនាការបោះឆ្នោតជ្រើសរើស ប្រធានាបតីសហរដ្ឋអាមេរិចកាលពីឆ្នាំ២០១៧ ដែលកាលណោះលោកដូណាល់ ត្រាំបានអះអាងថា ខ្លួននឹងមិនអនុញ្ញាតឱ្យប្រទេសចិនកេងប្រវ័ញ្ចយកផលប្រយោជន៍ខាងផ្នែកសេដ្ឋកិច្ចពីអាមេរិច ទៀតនោះ ទេ ហើយថែមទាំងចោទទៀតថា ប្រទេសចិនគឺជាចោរប្រចាំប្រវត្តិសាស្ត្រពិភពលោក។
ការលើកឡើងនេះ បានធ្វើឡើងដោយសារតែជញ្ជីង ពាណិជ្ជកម្មរបស់ចិន និងអាមេរិច មានភាពមិនស្មើគ្នា យ៉ាងខ្លាំងគួរឱ្យកត់សម្គាល់ ពោលគឺផលិតផលនាំចូលពីអាមេរិកមកចិនមានចំនួនបានតិចតួច បំផុត បើប្រៀបធៀបនឹងផលិតផលនាំចូលពីចិនទៅកាន់អាមេរិចវិញ។ ចូលដល់ខែមករា ឆ្នាំ២០១៨ សហរដ្ឋអាមេរិចចាប់ផ្តើមធ្វើការតម្លើងពន្ធទៅលើផលិតផលនាំចេញពីប្រទេសចិន គឺទំនិញផ្ទាំងកញ្ចក់សូឡា ក្រោយមកទៀតម៉ាស៊ីនបោកខោអាវ ហើយនៅខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១៨ ដដែល លោកត្រាំ ក៏បានអនុវត្តន៍គោលការណ៍ពន្ធគយអត្រា ២៥% លើមុខទំនិញនាំចូលដែលមានទំហំទឹកប្រាក់សរុប ៣៤ពាន់លានដុល្លារ។
រដ្ឋាភិបាលក្រុងប៉េកាំងក៏បានតបតទៅវិញផងដែរនាពេលនោះ។ ក្រោយមកទៀតនៅខែសីហា ឆ្នាំដដែល រដ្ឋបាលត្រាំ ក៏បានដាក់ពន្ធគយបន្ថែមលើមុខទំនិញនាំចូលពីចិនទំហំប្រាក់ ១៦ពាន់លានដុល្លារ ហើយចិនក៏បានតបតវិញក្នុងទំហំទឹកប្រាក់ប្រហាក់ប្រហែលគ្នាដែរ។ កាលពីចុងខែកញ្ញា កន្លងទៅ សហរដ្ឋអាមេរិច បានប្រកាសផែនការតម្លើងពន្ធគយបន្ថែមលើមុខទំនិញនាំចូលសរុប ២០០ពាន់លានដុល្លារ ខណៈចិនប្រកាសតបតវិញលើមុខទំនិញទឹកប្រាក់សរុប ៦០ពាន់លានដុល្លារ។ ការតម្លើងពន្ធគយចុងក្រោយនេះ ក្រោមហេតុផលនៃអតុល្យភាព ជញ្ជីងពាណិជ្ជកម្ម និងគោលនយោបាយ គាំពារលើកម្មសិទ្ធិបញ្ញា (Intellectual Properties) ដែលអាមេរិកអះអាងថា ជញ្ជីងពាណិជ្ជកម្មមិនស្មើគ្នា ក៏បណ្ដាលមកពីហេតុផលនៃ ចោរកម្មសិទ្ធិបញ្ញា (Theft of Intellectual Property) ដែលបញ្ហានេះ អាមេរិចអះអាង ខ្លួនខាតបង់ទឹកប្រាក់ចន្លោះពី ២២៥ពាន់លានដុល្លារ ទៅ ៦០០ពាន់លានដុល្លារក្នុងមួួយឆ្នាំៗទាំងទៅលើចិន និងសម្ព័ន្ធមិត្តរបស់ខ្លួន។
មកទល់ពេលនេះ សង្គ្រាមពាណិជ្ចកម្មនេះមិនមានសភាពធូរស្បើយនោះទេ ពោលគឺភាគីទាំងសងខាងសុទ្ធតែមិនដកថយមួយជំហានណានោះឡើយ។ រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងពាណិជ្ជកម្មចិនថែមទាំងបាន បន្ថែមទៀតថា សង្គ្រាមពាណិជ្ជកម្មនេះនឹងអាចក្លាយជាសង្គ្រាមពាណិជ្ជកម្ម ដែលធំបំផុតនៅក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រសម័យនេះ៕
អត្ថបទ៖ វត្តី សុត្ថា
